Membros e membras

Aindignación que levantaron as palabras dá ministra de Igualdade é un exemplo do mal que se está levando ou problema do sexismo na linguaxe. Coido que ou primeiro que hai que facer é recoñecer que se trata dun problema e así poñerse a solucionalo. Ou fácil é facer chistes ou arremeter contra quen intenta dar un paso adiante, aínda que sexa un paso equivocado. Hoxe moitas mulleres sentímonos discriminadas por algunhas normas lingüísticas: que ou masculino plural sexa a forma «académica» de dirixirse a un auditorio maioritariamente feminino resulta irritante e ata inxusto. Contribúe á invisibilidade dás mulleres, á súa marxinación. Pero esa é a norma: ou masculino plural representa, segundo a Academia, tanto ás mulleres como aos homes. De igual maneira que ou substantivo «home» representa á humanidade; mentres que «muller» só representa a unha persoa de sexo feminino. A Academia non inventa; recolle usos consolidados na fala; esas regras responden á situación doutros tempos nos que a presenza social dás mulleres era insignificante. Pero hoxe non é así. E lla Academia como institución non pode crear novas normas, se poden vos académicos, como persoas individuais, facerse cargo do problema e ofrecer algunha solución que non sexa repetir ou xa sabido ou agredir con burlas e desprezos a quen vulnera as regras para intentar melloralas. Non pódese impoñer por decreto un cambio lingüístico, pero as persoas que falamos unha mesma lingua podemos e debemos contribuír a cambiar uns hábitos que non responden ás necesidades do mundo de hoxe, e a avanzar deste modo cara á igualdade social.

Vostede…, ti

Na sociedade española perdéronse nos últimos vinte anos as posturas de autoridade e respecto que rexían relacións moi importantes: a dos pais cos fillos, a destes cos mestres e a de calquera adulto cos profesionais da medicina. E chegaron as agresións.

No caso de docentes e médicos houbo un primeiro sinal do problema ao que non se lle deu importancia: a perda do tratamento de respecto, o paso do vostede ao ti. Moitos ensinantes favoreceron que os alumnos os tratasen igual que trataban aos compañeiros. Nos hospitais e ambulatorios xeneralizouse que médicos e enfermeiras tratasen de ti mesmo a persoas que por idade poderían ser seus avós, e, en xusta correspondencia, foron atuados.

A linguaxe non provoca os cambios sociais, só os recolle. Na fala (Saussure dixit) xorden expresións que reflicten a vida cotiá. A lingua recolle só as que están avaladas por un longo uso; son as que pasan ao dicionario e á gramática. En España o tratamento de respecto está en vías de desaparición. Hai xente nova que non o sabe utilizar. Nestas páxinas contei o caso da dependenta que, obrigada a tratar de vostede aos clientes, dicía : «¿Vostede queres pastillas ou xarope? Pérdese o vostede , e esa barreira lingüística deixa o camiño expedito para pasar do ti ao insulto, e de aí á agresión física. Intentar repoñelo agora sería inútil, porque esa perda non é a causa das agresións, só un signo doutra perda máis fonda. Hai que recuperar a autoridade e o respecto. O vostede virá de seu.