O galego é de todos

Poucos artigos meus foron tan lidos -e votados- en La Voz de Galicia dixital como o titulado Falemos galego . Os votos positivos fanme pensar que a maioría está de acordo co que eu dicía, pero quero reproducir dous comentarios que me chegaron por correo electrónico e que me parecen preocupantes.

Un é dunha madrileña que durante moitos anos pasou o verán en Miño mantendo unha relación estreita con xente da vila. Cóntame que a súa impresión era que todo o mundo falaba galego. Polo contrario, agora foi pasar uns días en Vigo e Nigrán por asuntos profesionais e atopouse coa sorpresa de que ningún dos colegas alí residentes falaba galego cos seus compañeiros de traballo, mesmo aqueles que lle confesaron que na intimidade si o falaban. Pregúntame se depende das zonas ou se a lingua está en desuso.

O segundo testemuño é dunha amiga residente en Galicia. Dime que ese retroceso que eu observei na fala é culpa do BNG, que quixo impoñer o galego obrigatoriamente e provocou unha reacción en contra.

É certo que as imposicións acostuman provocar efectos contrarios aos desexados, pero o esperable neste caso sería que a xente tomase represalia contra o partido co que está en desacordo, e non contra unha lingua que ten cultivo literario dende o século XIII e na que Afonso X o Sabio, rei de Castela, escribía as súas Cantigas de Santa María: unha lingua que é patrimonio de todos os galegos, sexa cal sexa a súa ideoloxía política; unha lingua que todos debemos coidar como un tesouro. Aos que non lles guste o BNG, que non o voten, pero que falen galego, ¡contra!

Falemos galego

Estes días pasados estiven por Galicia dando un obradoiro de narrativa e vivín en Vigo unha escena curiosa. Nunha panadería dun barrio popular vin unha empanada que tiña moi bo aspecto e pregunteille á dependenta se me podía vender a metade. Dixo que si e engadiu moi sorprendida: «¡Vostede fala galego!». Pregunteille de que se sorprendía, dado que as dúas eramos galegas e estabamos en Galicia. Respondeu: «Aquí ninguén o fala». Outra muller que estaba alí e que polo aspecto, vestido e modo de peitearse era de etnia xitana, asentiu e corroborou tamén en galego: «Aquí non se fala».

 ¿Como interpretar á situación? Pensei que aquelas mulleres, que falaban galego nun entorno ao parecer pouco propicio, eran unha mostra da potencia e da capacidade de supervivencia e mesmo de expansión dunha lingua que está ameazada de desaparición dende a Idade Media, que foi a súa época de esplendor.

Despois entrei nunha farmacia para mercar uns caramelos de eucalipto sen azucre e a dependenta respondeume en castelán. Eu seguín a falar galego porque evidentemente non era de fóra: falaba en castelán, pero con acento galego. Ela non fixo o menor esforzo por responder na lingua do cliente, que era eu. Facía moito tempo que non me ocorría algo así. Sentín de súpeto como se me trasladaran moitos anos atrás, cando falar galego non era algo natural senón un desafío, unha reivindicación.

Reinterpretei a escena da panadería e afiei as orellas para escoitar o que se falaba no tren , nas rúa, nas tendas… Moito me temo que algo está a pasar nestes últimos tempos co galego e que non é nada bo.